Journalurnal:Süýji suw biologiýasy, 64 (6), s.1183-1195.
Görnüşleri (guş):Fasulye gazy (Anser fabalis), has kiçi ak reňkli goz (Anser eritropus)
Abstrakt:
Adam tarapyndan döredilen daşky gurşawyň üýtgemeginiň tizligi ýabany tebigat üçin möhüm kynçylyk döredýär. Wildabany haýwanlaryň daşky gurşaw üýtgemelerine uýgunlaşmak ukyby, sagdynlygy, köpelmegi we köpelmegi üçin möhüm netijelere eýe. Özüňi alyp barşyň çeýeligi, daşky gurşawyň üýtgemegine jogap hökmünde özüni alyp barşyň derrew düzedilmegi, antropogen üýtgemelere garşy durmak üçin aýratyn möhüm bolup biler. Bu gözlegiň esasy maksady, gyşlaýan goz görnüşleriniň ikisine (noýba gazy Anser fabalis we has az ak reňkli Anser eritropus) ot iýmek häsiýetini öwrenmek arkaly ilatyň ýaşaýyş ýerleriniň ýaramaz ýagdaýyna täsirini kesgitlemekdi. Mundan başga-da, özüňi alyp barşyň plastikliginiň trofiki ýerini üýtgedip biljekdigini barladyk. Ot-iým häsiýetlerini häsiýetlendirdik we global ýerleşiş ulgamy yzarlaýyş maglumatlaryny ulanyp, gazlaryň gündelik öý aralygyny (HR) hasapladyk. Aýry-aýry gazlaryň δ13C we δ15N bahalaryny ulanyp, giňligi kesgitlemek üçin adaty ellips meýdanlaryny hasapladyk. ANCOVA (kovariance derňewi) modellerini ulanyp, özüňi alyp barşyň plastikligini ýaşaýyş ýerleriniň hili bilen baglanyşdyrdyk. Şeýle hem, ANCOVA modelini ulanyp, adaty ellips meýdanlary bilen HR arasyndaky baglanyşygy barladyk. Gazlaryň gündelik ot-iým meýdanynda, syýahat aralygynda we tizliginde we öwrüm burçunda ýyllaryň dowamynda gazlaryň ot-iým hereketlerinde düýpli tapawutlary tapdyk. Hususan-da, guşlar ýaşaýyş ýerleriniň ýaramaz şertlerine laýyklykda gündelik energiýa sarp ediş talaplaryny kanagatlandyrmak üçin ot-iým meýdanlaryny köpeltdiler. Olar has ýiti uçup, her gün has çalt we has uzak aralyklara gitdiler. Angeritip gitmek howpy abanýan ak reňkli örtükli goz üçin, ähli üýtgeýänler ýaşaýyş ýerleriniň hili bilen baglanyşyklydy. Noýba gazy üçin diňe HR we öwrüm burçy ýaşaýyş ýerleriniň hili bilen baglanyşdyrylýar. Guşlar, esasanam has az ak reňkli goz, erbet şertlerde has ýokary trofiki pozisiýa eýe bolmagy mümkin. Gözleglerimiz, gyşlaýan gozleriň özüni alyp barşynyň ýokary derejesini görkezdi. Şeýle-de bolsa, ýaşaýyş ýerleriniň pes şertlerinde has işjeň ot iýmek has giň trofiki ýere getirmedi. Itaşaýyş ýerleriniň elýeterliligi, kadrlaryň we izotopiki ýerleriň adam tarapyndan döredilen daşky gurşaw üýtgemelerine dürli jogaplaryna sebäp bolup biler. Şol sebäpli, möhüm azyk önümleriniň elýeterliligini üpjün etmek üçin möhüm döwürde (ýagny sentýabr-noýabr aýlarynda) tebigy gidrologiki reimesimleri saklamak Gündogar Aziýa - Awstraliýa Uçuş ýolundaky gozleriň populýasiýasynyň geljegi üçin möhümdir.
AUBRATYN MAGLUMAT:
https://doi.org/10.1111/fwb.13294
